«Այդ քաղհասարակությունը վաղուց ոչնչություն է, իրենք թուրքական շահի ծառայողներն են». Հովհաննես Իշխանյան
Վավերագրական ֆիլմերի ռեժիսոր Հովհաննես Իշխանյանի կարծիքով՝ Հայաստանն այսօր բաժանված է երկու հիմնական գաղափարական քմահաճույքների․ առաջին՝ հայ ժողովուրդը պետք է ապրի հայոց լեռնաշխարհում, դրա համար պետք է տեր կանգնել Արցախին, երկրորդ՝ պետք է Արցախը տալ, դա կարևոր չէ մեզ համար, Թուրքիան մեզ չի ուզում կոտորել և այլն:
«Այդ երկու գաղափարները ձևավորում են իրենց քաղաքացիական հասարակությունները: Հայաստանն ինտեգրվելով եվրոպական ընտանիքի մեջ՝ սկսեց ձևավորել այդ հասարակությունը, որն առաջին հայացքից շատ նորմալ է, որովհետև եվրոպական արժեքները նորմալ են՝ իրավունքներ, ազատություններ: Այն ժամանակ մենք սկսեցինք խոսել, որ Եվրոպան երկակի ստանդարտներով է առաջնորդվում, հիմա արդեն պարզ է, որ կոնկրետ իրենց աշխարհաքաղաքական ծրագրի մասն են իրականացնում, և այստեղ ստեղծում են արդարություններ, որոնք համապատասխանում են իրենց արդարությանը»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
2018թ. առաջ քաղհասարակությունը բավականին ակտիվ էր, բարձրաձայնում և շատ դեպքերում՝ ուռճացնում էին երկրում առկա բազմաթիվ խնդիրներ՝ մեղադրելով այն ժամանակվա իշխանություններին: 2018թ. հետո իրավիճակը փոխվեց: Հովհաննես Իշխանյանի դիտարկմամբ՝ այն ժամանակվա քաղհասարակությունն այլևս գոյություն չունի, հիմա նորն է ձևավորվում:
«Կանանց նկատմամբ բռնության դեմ կոալիցիա կա՝ մի քանի կազմակերպություններ են, ես էլ եմ իրենց հետ ժամանակին աշխատել, ու այս իրավիճակում իրենք կառավարությանը պահանջներ են ներկայացնում, որը մատ թափ տալու պես է: «Ընտանեկան բռնության մասին» օրենքում կա «ավանդական արժեք» տերմինը, իրենք համարում են, որ դա իրավական տերմին չէ, և կառավարությունից պահանջում են, որ այդ «ավանդական արժեք» ձևակերպումը հանեն: Հասկանո՞ւմ եք՝ այս պայմաններում, երբ տեսնում ենք՝ ինչ է կատարվում Հայաստանում, նրանք դա են պահանջում: Եկեք՝ կանանց հարցերի վրա կենտրոնանանք. Խոշտանգելով՝ մեր կանանց սպանել են, կին գերիներ կան, սահմանային իրավիճակի պատճառով աղջիկները կրթության խնդրից են զրկվել, ընդհանուր աղետի մեջ ենք հայտնվել, բայց նրանք «ավանդական արժեք» տերմինն են ուզում փոխել»,- ասաց ռեժիսորը:
Հովհաննես Իշխանյանը բացատրեց, թե ինչով է պայմանավորված քաղհասարակության ներկայացուցիչների վերոնշյալ պահվածքը. «Ամեն մշակույթ իր համակեցության կանոններն է դասավորում, բայց հարցն այն է, թե ինչ է պետք անել, որ այդ մշակույթը քոնը դարձնես: Բազմաթիվ բաներ կան, բայց դրանցից մեկը՝ պետք է ձևեր գտնես, որպեսզի քո տան օրենքները կողքի հարևանն ընդունի, ու այդ օրենքների ձևից դու արդեն դառնում ես նրանց պես մեկը: Երբ դու դառնում ես նրանց պես մեկը, դու էլ չես առաջնորդվում քո տեղային խնդիրներով, քեզ այլևս չեն հետաքրքրում, չես բարձրաձայնում, սիրտդ չի ցավում, որ խոշտանգելով՝ քո հայրենակիցներին են սպանում, քեզ հետաքրքրում է, որ պետք է մտնել՝ «Ընտանեկան բռնության մասին» օրենքում «ավանդական արժեք» բառը փոխել»:
Հարցին՝ Դուք էլ եք իրավապաշտպանության ոլորտում եղել, ինչո՞վ է պայմանավորված, որ աշխարհայացքներն ու առաջնահերթություններն այսքան տարբեր են, նա պատասխանեց. «Ինստիտուտները, որոնք կառավարում են մեր հասարակությանը, ունեն իրենց թերացումները: Եթե եկեղեցականը, ով կառավարում է հասարակությանը, ասում է՝ ով աթեիստ է՝ հայ չէ, մեծացող երիտասարդը, որը դեռ փնտրտուքների մեջ է, ըմբոստ է և իրեն աթեիստ է համարում, հոգևորականը նման բան ասելով՝ այդ երիտասարդին դուրս է նետում համայնքից: Իսկ երբ դու քո համայնքից ինչ-որ մեկին դուրս ես նետում, մեկ ուրիշը նրան կգտնի, կօգնի, կտա ինքնավստահություն, ինքնագնահատականը կբարձրացնի, ու քանի որ դու իրեն քո համայնքից դուրս ես գցել, ինքը աշխատելու է քո դեմ: Եթե նայենք՝ այս կազմակերպություններն ում վրա էին կենտրոնանում, հիմնականում ճնշված, խոցելի խմբերն էին: Նաև հետևյալը կա՝ քանի որ ես անցել եմ բոլոր հայկական ինստիտուտները՝ դպրոց, բանակ, բակային կյանքին էլ եմ ծանոթ, գուցե դա իմ ձևավորման մեջ տվել է մի բան, որ ես համայնքիս դեմ այդպես ծայրահեղ դուրս չեմ գալիս, որովհետև նաև իմ ինքնությունն եմ ճանաչել՝ ուսումնասիրելով իմ նախնիների պատմությունը: Ես մարդու իրավունքների պաշտպանությունը դիտարկել եմ Հայաստանում մեր համակեցությունն ավելի լավը դարձնելու առանցքում, ոչ թե որ ասենք՝ Հրայր Թովմասյանին դատում են, անմեղության կանխավարկածը ամենաբարձր մակարդակով խախտում են, նրա ընտանիքի վրա ուժայիններին են ուղարկում՝ ձայն չեն հանում, ողջունում են: Սա անպատկերացնելի բան է, ո՞նց կարող էր քաղաքացիական հասարակություն կոչվածը չարձագանքել»:
Նա ընդգծեց՝ հիմա լրիվ այլ քաղհասարակություն է ձևավորվել. «Քաղհասարակությունն այն է, որը երկրում ճնշումների հակազդեցության վրա է աշխատում, իրավական պետությունը արդյունավետ դարձնելու վրա է աշխատում: Սրանք իրավական պետությունը լրիվ քայքայեցին՝ իրենց քաղհասարակությունով, և եթե նայեք՝ այս ամբողջ իշխանությունը ձևավորվեց այդ քաղհասարակության վրա, որոնք, ասենք՝ ինչ-որ թրեյնինգներ էին անցել, գիտեին, թե կարող են գնալ՝ աջուձախ բանակցել կամ պետություն կառավարել: Այդ քաղհասարակությունը հիմա իշխանության մեջ է, մնացած կազմակերպություններն իրեն արբանյակներն են, որոնք պատասխանատու են Արցախի աղետի համար՝ բոլորը, ովքեր չեն ընդդիմացել այս իշխանությանը: Հետո ձևավորվեց նոր քաղհասարակությունը. Նախ՝ փաստաբաններն սկսեցին իրենց դիրքորոշումները հայտնել այս պետության հիմարությունների դեմ, հետո արդեն մտավորականներ, քաղաքագետներ, պատմաբաններ, թուրքագետներ… վերջին ԱԺ ելույթները, որ հավաքվել էին, այ, այնտեղ դուք տեսնում եք քաղհասարակությանը: Իսկ այն, ինչի մասին մենք ասում ենք՝ քաղհասարակություն, դա վաղուց ոչնչություն է, իրենք թուրքական շահի ծառայողներն են, հազար անգամ դա ապացուցել են»:
Հովհաննես Իշխանյանը նկատեց՝ քաղհասարակություն կոչվածը շատ է սիրում «ապրումակցել» մարդկանց հետ, և հավելեց. «Իմ նախնիները բոլոր կողմերից ենթարկվել են ցեղասպանության, և դուք իմ ընկերներն եք, ո՞նց դա չեք հասկանում և ասում եք՝ թուրքի հետ բարեկամացի՞ր: Գուցե արժե, որ Հայաստանում ձևավորվի մշակույթ, որ մարդիկ սկսեն հետաքրքրվել իրենց գոյության պատճառներով, որովհետև այդ դեպքում գուցե մի քիչ պատասխանատու դառնան: Երբ իմանում ես, թե ինչի միջով են անցել այն մարդիկ, որոնց շնորհիվ դու գոյություն ունես, դու չես կարող ասել՝ մենք ներում ենք, դու իմ տեղը ներո՞ւմ ես, իմ գերդաստանին են վերացրել, դու եկել ես՝ ասում ես՝ ներում եմ: Հիմա ձեզ մեկը տա՝ սպանի փողոցում, ասեմ՝ ներում եմ այդ հանցագործի՞ն. դա նոնսենս է»:
Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում
