«Եթե չեք կարողանում, թողեք-գնացեք, էս պետությունը ձեր ձեռքը հո կրակը չի՞ ընկել. Որպես «փրկիչ» եկաք, որպես «փրկիչ» էլ գնացեք՝ փրկելով մեզ ձեր ներկայությունից». Բագրատ սրբազան
Արդեն 10 օր է՝ Արցախը Հայաստանի և արտաքին աշխարհի հետ կապող միակ ճանապարհը կամ Լաչինի մարդասիրական միջանցքը փակ է:
Ադրբեջանական գործողությունների հետևանքով Արցախի 120.000 բնակչությունը, որից 30.000-ը՝ երեխաներ, հայտնվել է հումանիտար ճգնաժամի մեջ: Իսկ 1100 քաղաքացի, որից 270-ը՝ անչափահաս, ճանապարհի արգելափակման հետևանքով տուն վերադառնալու հնարավորություն չունի:
Այս ընթացքում հասարակական և քաղաքական շրջանակներն Արցախից և ՀՀ-ից փորձում են Արցախում ստեղծված իրադրության վրա գրավել միջազգային հանրության, գերտերությունների ուշադրությունը:
Նշենք, որ երեկ կեսգիշերին Հնդկաստանի նախագահությամբ տեղի է ունեցել ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի արտահերթ հանդիպում, որը հրավիրվել էր Հայաստանի դիմումի հիման վրա՝ քննարկելու Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով ստեղծված իրավիճակը: Գրեթե բոլոր երկրների ներկայացուցիչներն իրենց խոսքում միաձայն ընդգծել են, որ Լաչինի միջանցքը պետք է ապաշրջափակվի: Թե ե՞րբ դա կլինի, որտե՞ղ է լուծումը, արդյո՞ք Լաչինի միջանցքի փակումը զուտ հումանիտար խնդիր է՝ իր հումանիտար հետևանքներով:
Այս և այլ հարցերի շուրջ 168.am-ը զրուցել է Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի հետ:
– Արցախը Մայր Հայաստանին կապող ճանապարհի փակման խնդիրն առաջին հայացքից է թվում զուտ հումանիտար, սոցիալական: Բայց պարզից էլ պարզ է, որ Ադրբեջանի միակ նպատակն Արցախի ամբողջական հայաթափումն է: Այսինքն, այս հարցը խորքային առումով և՛ քաղաքական է, և՛, բնականաբար, ազգային: Կրկնում եմ՝ Ադրբեջանի նպատակը շատ հստակ է՝ վերջնականապես լուծել Արցախի խնդիրը՝ փորձելով այս ճանապարհով և՛ վախեցնել, և՛ տարատեսակ ճնշումներ գործադրելով՝ հայրենազրկել մեր քույրերին, եղբայրներին, մեզ բոլորիս:
Ի դեպ, այն թեզը, որ 120.000 արցախցիներ են շրջափակված, ուզում եմ ասել, որ շրջափակված ենք մենք բոլորս, 10 միլիոն հայությունը կամ ամբողջական հայությունը, շրջափակված է մեր արժանապատվությունը, մեր պատիվը, մեր գոյության իրավունքը, մեր ով լինելը: Այսինքն, սա չի վերաբերում միայն Արցախում բնակվող 120.000 մարդու, սա բոլորիս խնդիրն է, բոլորիս է առնչվում: Լուծումների առումով պիտի ասեմ, որ իրավիճակի հասցեատերը, լուծումների լծակներ, պատասխանատվություն և պարտավորություն ունեցողը Հայաստանի Հանրապետության, այսպես կոչված, իշխանություններն են: Մենք մեղադրենք Ռուսաստանին, խաղաղապահ զորքերին՝ իրենց առաքելությունը ոչ պատշաճ կատարելու համար: Մեղադրենք ՄԱԿ-ին, Եվրոպային, երկրին, երկնքին, ում ուզում ենք՝ մեղադրենք, կոչեր անենք, այս վերջին օրերին նաև աղաղակենք ու խնդրենք, կապ չունի: Մենք վերջապես ունե՞նք իշխանություն, թե՞ չունենք: Ի վերջո, ո՞վ է պատասխանատվություն ստանձնելու, առաջնորդելու այս խնդիրը: Ում ձեռքում են լուծումները, ով է բանակցությունների մեջ: Ով է փորձում այս իրավիճակում մտածել նաև ուժային լուծումների մասին, ինչ վիճակում է գտնվում բանակը: Սա համապարփակ խնդիր է: Մեկ կամ տասը օր ճանապարհի փակված-չփակված լինելու խնդիր չէ, հետևաբար՝ իրենք են բացարձակ պատասխանատուն: Ի դեպ, ես մի քանի անգամ ասել եմ՝ երբ է գալու ժամանակը, որ իշխանությունները պատասխանատվություն ստանձնեն մեր կյանքի նկատմամբ, ինչի համար որ իրենք այս կամ այն չափով մանդատ են ստացել: Երբ է գալու այդ ժամը, որ ասեն՝ մենք ենք անողը:
– Սրբազան, ինչո՞ւ ժողովրդավար աշխարհը, մեծ հաշվով, մեր կողքին չէ, երբ այս դեպքում առնվազն հումանիտար խնդիր է, մարդկանց իրավունքների:
– Աշխարհը մեր կողքին էր և դարձյալ կլինի մեր կողքին, եթե մենք ջանքեր գործադրենք: Աշխարհը թույլերին չի սիրում: Եվ մենք տարիներով հետ ենք վարժվել որևէ մեկից ինչ-որ մի բան խնդրելուց, աղաղակելուց: Հիմա ողորմություն խնդրող, մուրացկանություն անող պատկեր ենք ձեռք բերել: Աշխարհը երբեք չի լինելու մեկի կողքին, ով միայն խնդրողի դերում է: Մենք պիտի փաստենք՝ արժանի ենք, որ որևէ մեկը մեր կողքին կանգնի: Ոչ ոքի ոչ մի բան ձրիաբար չի տրվում: Աշխարհը միշտ էլ լուռ է լինելու, կամ ձևական փաստաթղթեր են ընդունելու:
– Հիմա ՄԱԿ-ից ակնկալիքներ ունենք՝ Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով ստեղծված իրավիճակի շուրջ տեղի ունեցած ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի արտահերթ հանդիպման համատեքստում:
– ՄԱԿ-ից են սպասում, թե տիեզերքից են սպասում, ոչ մի նշանակություն չունի: Ի՞նչ պետք է տա մեզ ՄԱԿ-ը, կամ մյուսը: Լավ է՝ թող քննարկեն, խոսեն, բարձրաձայնեն, բայց վերջնարդյունքում լուծումները մեր ձեռքում են, ուրիշ ոչ մեկի: Չի կարելի այսքան կույր լինել: Այս ամբողջ էներգիան, որ ծախսում ենք խնդրելու վրա, պիտի ծախսենք մեզ զորացնելու վրա:
– Այս օրերին իրավիճակի լուծման տարբեր տեսակետներ են հնչում, նաև՝ ռադիկալ, որ խնդիրը ռազմական լուծում ունի: Դուք ակնարկեցիք ռազմական լուծման տարբերակը: Մենք այսօր ունե՞նք բավարար ռազմական դիմադրողականություն, ինչպե՞ս եք դա պատկերացնում:
– Ես ասում եմ՝ լուծումներից մեկն ընդհուպ դա է:
– Որի հնարավորությունը չունենք, թե՞ ունենք:
– Իսկ ինչո՞ւ չունենք: Հարցը դա է՝ ինչո՞ւ չունենք: Ի՞նչ է արվել այդ ուղղությամբ, կեղծ խաղաղության դարաշրջանի բանաձևերով կերակրել ենք այս ժողովրդին: Այս ամբողջ 2 տարվա մեջ, արդեն 2.5 տարի, մենք անընդհատ խոսել ենք այս մասին: Մուրալով խաղաղություն չի լինելու, կեղծ են այդ բոլորը, խաղաղության դարաշրջան գոյություն չունի, եթե ինքդ չես հաստատել այդ խաղաղությունը: Հաղթանակածն է միայն կարողանալու հաստատել խաղաղությունը, ուրիշ ոչ մի ճանապարհ գոյություն չունի: Իսկ ինչո՞ւ չի եղել…
– Ըստ Ձեզ, Սրբազան, ինչո՞ւ չի եղել այն, ինչի մասին ասացիք՝ բանակ և այլն:
– Որովհետև այսօրվա կառավարիչները՝ իրենց ղեկավարի գլխավորությամբ, սնել, կերակրել են կեղծ խաղաղության դարաշրջանով: Ի՞նչ են արել՝ բանա՞կն են վերազինել, կարգավորել, թե՞ կարողացել են ոգին բարձրացնել: Ո՛չ, չեն արել, իրենք էլ խոստովանում են, որ չեն արել: Ինչպե՞ս կարելի է անընդհատ ասել՝ մեզ զենք չեն վաճառում, այս չեն անում, այն չեն անում: Հարց չե՞ք տվել՝ ինչո՞ւ չեն անում: Եթե չեք կարողանում անել, ուրեմն լքեք ասպարեզը, թողեք-գնացեք: Էս պետությունը ձեր ձեռքը հո կրակը չի՞ ընկել: Որպես «փրկիչ» եկաք, որպես «փրկիչ» էլ գնացեք՝ փրկելով մեզ ձեր ներկայությունից:
– Իշխանություններն ասում են, որ խաղաղության դարաշրջան բացելու մանդատը ժողովրդից են ստացել: Ժողովուրդն ընտրել է իրենց, իսկ թե ինչու է ընտրել… Որպես հոգևորական, Ձեզ համար պա՞րզ է ժողովրդի գիտակցության փոփոխությունը, իսկ գուցե այդպես է եղել, պարզապես այս առումով ինքնադրսևորման բարենպաստ պայմաններ չկային:
– Ես չեմ կարող ասել՝ ժողովուրդն ինչու է ընտրել, կամ ընտրել է, թե չի ընտրել: Դա էլ ուրիշ հարց է: Այդուհանդերձ, իրենց նախընտրական ծրագրում, կուսակցական պլատֆորմում, բայց հատկապես նախընտրական ծրագրում հստակ նշված է Արցախի, Հադրութի, Շուշիի դեօկուպացիայի, մեր արժանապատվության, պատվի վերականգնման մասին: Թեպետ հարց է՝ ինչպե՞ս պիտի դա աներ պարտված իշխանությունը: Ամեն դեպքում, իրենք դա նշել են, և, օրինակ, կարող ենք նաև ասել՝ ժողովուրդը դա է ընտրել: Հիմա դա չեն իրականացնում: Սա արդեն բարոյականության մասին է, ոչ թե քաղաքականության: Եվ բարոյականությունը թելադրում է, որ իշխանություն, աթոռ ունենալը պետք է պակաս արժեք ունենա, քան պետականություն ունենալը: Եվ բարոյական չէ, երբ դու մի թեզով գալիս ես իշխանության և հետո սկսում ես բոլորովին այլ բաների մասին խոսել՝ տրամագծորեն լրիվ հակառակը:
– Սրբազան, ինչո՞ւ և ե՞րբ խզվեց Եկեղեցի-իշխանություն կապը, եթե, իհարկե, խզված եք համարում:
– Խզվելը կամ չխզվելը չեմ կարող ասել, բայց մշտապես պահանջել ենք՝ ասելով, որ այդպես չի կարելի, սա մեր վերջն է, եթե այս կերպ շարունակվի, արդեն հասել ենք վերջնահանգրվանին:
– Սրբազան, Դուք վերջին անգամ ե՞րբ եք իշխանությունների հետ հանդիպել և ասել, զգուշացրել այս մասին:
– Չեմ հանդիպել, կարիք չի եղել հանդիպելու:
– Նախքան պատերազմը հանդիպե՞լ եք:
– Նախքան պատերազմն էլ, պատերազմի ժամանակ էլ, այո, հանդիպել ենք և երկար խոսել ենք: Ամեն ինչի մասին ենք խոսել: Բայց իրենք լսելու ո՛չ առաքինություն ունեն, ո՛չ էլ ցանկություն: Լսելու առաքինություն, ցանկություն չունեն: Այսքանը:
