Ընդդիմության ԵԽ ներկայացրած փաստերը կարող է ընկալվել ոչ այնքան օբյեկտիվ, մյուս կողմից իշխանության ներկայացուցիչները ԵԽ-ի հետ «ավելի լավ» են աշխատել․ Ավետիք Իշխանյան
Իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադարձել է ԵԽԽՎ-ի՝ Հայաստանում «ժողովրդավարության նշանակալի առաջընթացը» փաստող բանաձևին, ընդդիմության հայտարարությանը և Հայաստանում ժողովրդավարության հարցերին:
– Պարո՛ն Իշխանյան, ինչպե՞ս եք գնահատում այն, որ ԵԽԽՎ-ն ընդունեց Հայաստանում «ժողովրդավարության նշանակալի առաջընթացը» փաստող բանաձևը և նշեց, որ Հայաստանը դուրս է եկել ճգնաժամից։
–1. Եվրոպայի խորհուրդը ստեղծվել է, անդամ երկրներում ժողովրդավարության, օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների պաշտպանության նպատակով։ Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ այն քաղաքական մարմին է։ ԵԽ-ն, հատկապես քաղաքականացվեց ԽՍՀՄ և սոցճամբարի փլուզումից հետո, երբ Արևելյան Եվրոպայի և եվրոպական տարածքում գտնվող ԽՍՀՄ նախկին հանրապետությունները, առանց ԵԽ չափանիշներին համապատասխանեցնելու, դարձան ԵԽ անդամներ։ Եվ վերջապես, ԵԽԽՎ պատգամավորները, բոլորն իրենց երկրների քաղաքական գործիչներ են, ինչպես Հայաստանի տարբեր տարիների պատվիրակությունները, ոչ թե իրավապաշտպաններ և նման բանաձևեր ընդունելիս, նրանք ավելի շատ շարժվում են քաղաքական, իրենց երկրների շահերի պահանջով, այլ ոչ համաձայն ԵԽ հռչակած արժեքների։
2. Եթե դիտարկենք, տվյալ բանաձևի քվեարկման մասնակիցների թիվը, ապա պարզ երևում է, որ ԵԽ պատգամավորների գերակշիռ մասին կա՛մ չի հետաքրքրել բանաձևը, այսինքն՝ Հայաստանը, կա՛մ վստահ չեն եղել բանաձևի օբյեկտիվության հարցում։
3.Եթե ԵԽ որևէ երկիր, ինչպես Հայաստանը, ԵԽ երկրների կողմից չի դիտարկվում որպես կարևոր դերակատար Եվրոպայում, ապա ԵԽ պատգամավորները ձեռնպահ են մնում խիստ գնահատականներից, չհակադրվելով գործող իշխանությանը, այլ լավագույն դեպքում հորդորում են իրականացնել բարեփոխումներ։ Նման օրինակներ, հենց Հայաստանի օրինակով, կարող եմ շատ բերել։
4.Կարծում եմ, որ ԵԽԽՎ բանաձևի «մեխն» այն հատվածն է, որտեղ նշվում է, որ Հայաստանի ներքաղաքական ճգնաժամը հաղթահարվեց 2021թ․ հունիսի 20-ի խորհրդարանական ընտրություններով, շեշտելով, որ դրանք անցան ժողովրդավարական սկզբունքների համաձայն, ի տարբերություն նախորդ ընտրությունների ընթացքում տեղ գտած թերություններին և որն ամենակարևորն է՝ ընդդիմությունն ընդունեց ընտրությունների արդյունքներն ու չբոյկոտեց ԱԺ-ն։
Նշենք, որ և՛ ԵԽ, և՛ ԵՄ, և՛ ԵԱՀԿ դիտորդները, Հայաստանի բոլոր ընտրությունները համարել են կայացած, իհարկե՝ նշելով ընտրությունների ընթացքում տեղ գտած թերությունները։ Վերջին ընտրություններին որպես դիտորդներ ներկայացված էին միայն ԵԱՀԿ խորհրդարանական վեհաժողովի կողմից ներկայացված սահմանափակ թվով պատգամավոր-դիտորդներ։ Ընտրությունների նախօրյակին մի քանի ՀԿ-ների ներկայացուցիչների հետ ես նույնպես հրավիրված էի նրանց հետ հանդիպմանը։
Առաջին անգամ տեսա, դիտորդների հստակ դրական դիրքորոշումը սպասվելիք ընտրությունների արդյունքների հետ կապված։ Իմ ներկայացրած անհանգստությունները, կապված վարչական ռեսուրսների աննախադեպ կիրառման, ահաբեկման, քրեական հետապնդումների հետ, նրանց կողմից բացարձակապես չընդունվեցին։
Հաշվի առնենք նաև Հայաստանի՝ արդեն նախկին քաղհասարակության կողմից իրականացված դիտորդությունը, որն էլ ընտրությունները գնահատեց որպես ազատ և արդար՝ անտեսելով, նույն վարչական ռեսուրսի կիրառումը, զինվորականների ուղղորդված քվեարկությունը, քաղաքական հետապնդումները։
Եվ ամենակարևոր հարցն արտացոլված ԵԽԽՎ բանաձևում, որի հետ դժվար է չհամաձայնել՝ ընդդիմությունն ընդունեց ընտրությունների արդյունքները։ Ընդդիմությունը կառարկի, չէ՞ որ դիմեցին Սահմանադրական դատարան։ Բայց չէ՞ որ նախորդ համարյա բոլոր ընտրությունների արդյունքները, նույնպես վիճարկվել են ՍԴ-ում։ Ամենակարևորն այն է, որ ընդդիմությունը չբոյկոտեց ԱԺ-ն, ավելին՝ ընդունելով խաղի կանոնները՝ իշխանության պատգամավորների քվեներով, այն է՝ նրանց հետ համագործակցելով՝ ստացավ ԱԺ պաշտոններ։ Եվ իսկապես ընտրություններով, գոնե արտաքուստ, Հայաստանում լարվածությունը թուլացավ, իսկ հայտարարված «դիմադրության» շարժումները մարեցին։ Համոզված եմ՝ եթե Հայաստանում շարունակվեին բողոքի ակցիաները, ապա ԵԽԽՎ բանաձևն այդքան «կառուցողական» չէր լինի։ Տեսնելով գոնե արտաքուստ հանդարտությունը քաղաքական դաշտում՝ ի՞նչ եք կարծում, ԵԽԽՎ-ն պետք է կատալիզատորի դե՞ր կատարեր ընդդիմության համար։
–Այդ համատեքստում ինչպե՞ս եք գնահատում «Հայաստան» դաշինքի հայտարարությունը։
– Հայտարարության տեքստում գտած ձևակերպումների հետ լիովին համաձայն եմ, բայց դաշինքը չի անդրադառնում ԵԽԽՎ բանաձևի՝ իմ կողմից վերը նշված հարցին։ Ինչ վերաբերում է քաղաքական հետապնդումներին և կալանավորներին, ցավալի փաստ պետք է արձանագրեմ։ Դեռևս չի ստեղծվել, քաղբանտարկյալների և հետապնդվողների հստակ ցուցակ՝ նրանց մեղսագրվող մեղադրանքներով։ Իմ բոլոր փորձերը՝ ստեղծելու քաղբանտարկյալների պաշտպանության խորհուրդ, որը մանրամասնորեն կզբաղվի նրանց հարցերով, ապարդյուն եղան։ Այնպես որ, ընդունենք նաև մեր թերացումները։ Իսկ օրինակ, զեկույցում, թեկուզ մեղմորեն, արտացոլված են խոսքի ազատության հետ կապված մտահոգությունները։ Պատճառն այն է, որ Հայաստանի ժուռնալիստների միությունը և լրագրողական կազմակերպությունները այդ ամենի մասին հայտարարություններ են ընդունել, որին էլ արձագանքել են լրագրողական և իրավապաշտպան միջազգային կառույցները։ Իսկ քաղաքական ընդդիմության ԵԽ ներկայացրած փաստերը մի կողմից կարող է ընկալվել ոչ այնքան օբյեկտիվ, մյուս կողմից իշխանության ներկայացուցիչները, պայմանական ասած, ԵԽ-ի հետ «ավելի լավ» են աշխատել։
–Ի՞նչն է խնդիրը, որ Հայաստանում ներքաղաքական դաշտում ճիշտ հակառակ մոտեցումն է, որ ժողովրդավարությունը նվազում է, իսկ ԵԽԽՎ–ն այլ բան է արձանագրում։
-Կարծում եմ՝ արդեն պատասխանեցի Ձեր հարցին։ Ի դեպ, շատ է շահարկվում, ընդդիմադիր պատգամավոր Հայկ Մամիջանյանի քվեարկությունը՝ նրան ներկայացնելով որպես թուրք-ադրբեջանական պատգամավորների քվեարկության համախոհ։ Ես համոզված եմ, որ թուրք-ադրբեջանական պաշտոնական դիրքորոշումը հիմնականում համընկնում է ԵԽԽՎ բանաձևի ոգուն, բացի ռազմագերիների հարցից։ Այլ բան է քվեարկությունը, պարզ չի՞, որ Հայաստանին դրական ներկայացվող ցանկացած փաստաթղթի նրանք հրապարակային դեմ պետք է քվեարկեն։ Իմ կարծիքով՝ Հայկ Մամիջանյանը պետք է խիստ ելույթ ունենար և հրապարակային բոյկոտեր քվեարկությունը։
Եվ վերջապես, հայտնեմ իմ կարծիքը։ Ես համարում եմ, որ ԵԽԽՎ բանաձևը ավելի քան սուբյեկտիվ է, բացարձակապես չի արտացոլում Հայաստանի, ինչպես ներքաղաքական իրավիճակը, այլև անտեսում է Եվրոպայի խորհրդի հռչակած արժեքները՝ ժողովրդավարություն (ընտրությունների կեղծում, ՏԻՄ-երի կազմաքանդում), օրենքի գերակայություն (դատարանների շրջափակում, ՍԴ, ԲԴԽ կազմաքանդում, գործերի մակագրում), մարդու իրավունքներ (խաղաղ հավաքների մասնակիցների նկատմամբ բռնություններ, խոսքի ազատության սահմանափակումներ, քաղաքական բանտարկյալներ և հետապնդումներ)։
Tert.am
