ԼՂ-ում ճգնաժամը այն աստիճան է ծավալվել, որ պետք է միջազգային իրավական գնահատական տրվի. Փաշինյան
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել Կառավարության հերթական նիստը: Նիստի սկզբում վարչապետն անդրադարձել է Ադրբեջանի կողմից ապօրինի կերպով Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով Լեռնային Ղարաբաղում ստեղծված հումանիտար ճգնաժամին, Կոռնիձորում գտնվող հումանիտար օգնության Լեռնային Ղարաբաղ տեղափոխելու արգելափակմանը, ինչպես նաև Ադրբեջանի կողմից Արդարադատության միջազգային դատարանի պարտադիր իրավական ուժ ունեցող որոշումների չկատարմանն ու խաղաղության գործընթացի վիժեցմանը:
Մասնավորապես, վարչապետը նշել է.
«Կառավարության նիստի հարգելի մասնակիցներ,
Սիրելի ժողովուրդ,
Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամը շարունակում է խորանալ ու ծավալվել: 2022 թվականի դեկտեմբերից Ադրբեջանը Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման միջոցով արգելել էր կոմերցիոն մատակարարումները դեպի Լեռնային Ղարաբաղ: Այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղում գործող խանութները, դեղատները 2022 թվականի դեկտեմբերից իրենց վաճառքի տեսականու արտաքին մատակարարում ընդհանրապես չեն ունեցել:
Սույն թվականի հունիսի 15-ից Ադրբեջանն արգելափակել է նաև դեպի Լեռնային Ղարաբաղ հումանիտար բեռների, այդ թվում՝ մանկական սննդի և դեղորայքի մատակարարումները այդ թվում՝ Կարմիր խաչի միջազգային կազմակերպության միջոցով:
Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամի պայմաններում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին աջակցության Հայաստանի Հանրապետության կառավարական հանձնաժողովը՝ աշխատանքային խումբը դեռևս սույն թվականի հուլիսի 26-ին դեպի Լեռնային Ղարաբաղ հումանիտար բեռներ ուղարկելու որոշում էր կայացրել: Դեպի Լեռնային Ղարաբաղ ուղևորված 19 բեռնատար ավտոմեքենաները շարունակում են կանգնած մնալ Սյունիքի մարզի Կոռնիձոր գյուղի հատվածում Լաչինի միջանցքի մոտ: Ուզում եմ հիշեցնել, որ այդ 19 բեռնատարների պարունակությունը հետևյալն է. ալյուր՝ 100 տոննա, մակարոնեղեն՝ 80 տոննա, շաքարավազ՝ 60 տոննա, բուսական յուղ՝ 40 տոննա, կաթի փոշի՝ 40 տոննա, աղ՝ 20 տոննա, մանկական կեր՝ 12 տոննա, դեղորայք՝ 9 տոննա, ընդհանուր առմամբ՝ 361 տոննա: Բեռի այս պարունակությունը հավաստվել է Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագետներին, և ցանկացած պահի կարող է վերահաստատվել Կոռնիձորում արդեն 16 օր կայանված բեռնատարների զննմամբ:
Հետագայում, հումանիտար շարասյանը միացել են ևս երկու բեռնատար՝ 9 տոննա քաղցրեղեն, մասնավորապես՝ 30 անուն կոնֆետներ և թխվածքաբլիթ արտադրող ընկերության կողմից և 1 բեռնատար 1 կցորդիչով 25 տոննա մակարոնեղենով Փարիզի քաղաքապետի և Ֆրանսիայի Իլ դը Ֆրանս, Օվերնյ-Ռոն-Ալպ, Օ դը Ֆրանս, Օկսիտանիա, Լուարի երկիր երկրամասերի վարչական ղեկավարների անունից:
Հումանիտար բեռների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ արգելափակելը չի տրվում ոչ մի բացատրության: Ինչպես հասկացաք, այս լրացուցիչ բեռները նույնպես դեպի Լեռնային Ղարաբաղ մուտք գործելու հնարավորություն չունեն:
Եթե մի պահ հումանիտար բեռների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ արգելափակելու Ադրբեջանի այս գործելակերպը չդիտարկենք Լեռնային Ղարաբաղի հայությանը ցեղասպանության ենթարկելու Ադրբեջանի բացահայտ քաղաքականության համատեքստում. այսինքն՝ բացատրություն չկա, եթե այս հանգամանքը մի կողմ դնենք: Ավելի ճիշտ՝ Լեռնային Ղարաբաղ հումանիտար բեռների մուտքի արգելքն առավել հավաստի են դարձնում Լեռնային Ղարաբաղի հայությանը ցեղասպանության ենթարկելու Ադրբեջանի կողմից վարվող քաղաքականության մասին հայտարարությունները: Իսկապես, միջազգային փորձագիտական շրջանակներից հնչում են կարծիքներ՝ ավելի ու ավելի բարձր, որ Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման հետևանքով Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամ հարուցելու Ադրբեջանի քաղաքականությունը կարող է դիտարկվել ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին ՄԱԿ-ի 1948 թվականի դեկտեմբերի 9-ի Կոնվենցիայի դիտանկյունից: Կարծում եմ, որ Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման հետևանքով Լեռնային Ղարաբաղում առաջացած հումանիտար ճգնաժամը ծավալվել է այն աստիճանի, որ պետք է ավելի մեծ ջանքեր գործադրել ստեղծված իրավիճակին միջազգային իրավական գնահատական տալու ուղղությամբ՝ մանավանդ, որ Ադրբեջանը շարունակում է չկատարել Արդարադատության միջազգային դատարանի սույն թվականի փետրվարի 22-ի և հուլիսի 6-ի պարտադիր իրավական ուժ ունեցող որոշումները Լաչինի միջանցքով մարդկանց, բեռների, տրանսպորտային միջոցների անարգել տեղաշարժն ապահովելու մասին:
Ուշադրության արժանի է այն փաստը, որ միջազգային ամենաբարձր ատյանները վերջին շրջանի իրենց հայտարարություններով ամրագրեցին, որ Արդարադատության միջազգային դատարանի փետրվարի 22-ի և հուլիսի 6-ի որոշումներին Ադրբեջանի տված մեկնաբանությունները որևէ կապ չունեն իրականության հետ և որ Ադրբեջանը պարտավոր է ապահովել Լաչինի միջանցքի անխափան աշխատանքը:
Դուք հիշում եք, որ հատկապես հուլիսի 6-ի որոշումից հետո, Ադրբեջանը փորձում էր ներկայացնել, թե հուլիսի 6-ի որոշմամբ Արդարադատության միջազգային դատարանն արձանագրել է, որ փետրվարի 22-ի որոշումը կատարված է, և դրան անդրադառնալու անհրաժեշտություն չկա: Մինչդեռ սևով սպիտակի վրա բոլորովին այլ բան էր գրված: Ես անձամբ այդ որոշումը կարդացել եմ: Բայց Ադրբեջանը շարունակում էր այդ մեկնաբանությունները ու շատ կարևոր էր, որ միջազգային ատյանները, այդ թվում՝ Միացյալ ազգերի կազմակերպության բարձր ներկայացուցիչները, միջազգային գործընկերներն արձանագրեցին Լաչինի միջանցքի հետ կապված իրավիճակի իրենց վերաբերմունքը հենց Արդարադատության միջազգային դատարանի փետրվարի 22-ի և հուլիսի 6-ի իրավական պարտադիր ուժ ունեցող որոշումների համատեքստում:
Կառավարության նիստի հարգելի մասնակիցներ,
Սիրելի ժողովուրդ,
Առավել ևս այս պայմաններում պիտի արձանագրեմ, որ ստեղծված իրավիճակի լավագույն լուծումը Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման վերացումն է, Ստեփանակերտ-Բաքու երկխոսության մեկնարկը միջազգային մեխանիզմի շրջանակներում:
Հայաստանի Հանրապետությունն իր հերթին շարունակում է վերահաստատել իր հավատարմությունը խաղաղության օրակարգին և պաշտոնական Բաքվին կոչ է անում ձեռնպահ մնալ խաղաղություն հաստատելու պատմական հնարավորությունը զրոյացնելուն ուղղված քայլերից:
Շնորհակալություն»:
